Laatst geüpdatet op 20 juni 2025
De spanning in de wereld loopt op en mensen doen elkaar de vreselijkste dingen aan, ook in ons land en ik vind dat angstaanjagend..
Hoe brengen we rust en vrede in de wereld?
Ik kan me soms zo machteloos voelen bij al het leed in de wereld, ver weg en dichtbij.
En toch is er iets dat we kunnen doen. Vrede komt in de wereld mens voor mens.
Het begint toch altijd weer bij ons zelf. Alleen daar hebben we invloed.
We kunnen zélf leren ontspannen. We kunnen vrede in ons hart en in ons huis bewaren.
Help je autonoom zenuwstelsel ontspannen
Het autonoom zenuwstelsel is ons persoonlijk alarmsysteem en onderdeel van een veel groter systeem.
Het regelt:
- onze ademhaling
- hartslag
- spijsvertering
Het staat volledig in dienst van onze overleving. We kunnen het niet uitzetten. Het is een autonoom stelsel.
Het is een indrukwekkend systeem
Want naast de hierboven genoemde drie dingen, scant het stelsel ook voortdurend onze omgeving én onze innerlijke wereld.
En aan de hand van de signalen die het oppikt uit die scan, bepaalt het onze fysieke en emotionele staat.
Wanneer de scan angst en onrust oppikt, of vanuit ons innerlijk of vanuit onze omgeving, dan slaat het alarm: vechten, vluchten of bevriezen.
Kunnen we bijdragen aan rust en vrede in de wereld?
JA, dat kunnen wij!
De staat van je autonoom zenuwstelsel bepaalt hoe je naar de wereld kijkt én wat je bijdrage daaraan is.
- Zijn we bang, boos, onrustig?
- Zijn we kalm, in balans en blij?
Als er iets is wat ik absoluut niet wil dan is dat bijdragen aan spanning in de wereld/onze maatschappij. Ik wil juist bijdragen aan ontspanning.
Dat begint met bewustwording van:
- de spanning in je lijf
- de angst die je voelt
- het altijd aan staan
- of juist het gevoel van helemaal uitgeschakeld worden (bevriezen)
Je persoonlijk zenuwstelsel leren kennen en kalmeren draagt bij aan ontspanning in de wereld!
🌱 Hoe word je weer jezelf na een burn-out
De Polyvagaal theorie
Na de bewustwording, is de volgende stap het leren kennen van je persoonlijk zenuwstelsel.
Voor mij begon dat met de Polyvagaal theorie, bij mijn coach. Ik had er nog nooit van gehoord maar het boeide mij meteen mateloos.
Dus blijf lezen want het wordt interessant en deze kennis kan ervoor zorgen dat je kwaliteit van leven enorm vergroot.
DE DRIE PIJLERS VAN DEZE THEORIE
1. NEUROCEPTIE: ‘ HET OP DE ACHTERGROND SCANNEN’
Het identificeert bv een vertrouwde omgeving.
→ Daarom voelt thuiskomen dus zo fijn.
Iedereen kent ook de situatie dat je ergens voor het eerst aankomt:
Je scant wie er is en of je iemand kent, waar je gaat zitten en waar liever niet, toch?
Ons autonoom zenuwstelsel doet dit al je hele leven 24/7 maar in deze situatie ben jij je er meer bewust van.
Signalen van andere mensen pikt het systeem ook op en die hebben invloed op ons:
Wanneer iemand schrikt of wegvlucht, worden we onmiddellijk alert, zonder er bewust over na te denken. We reageren ook voortdurend en onbewust op signalen van andere mensen:
- gezichtsuitdrukkingen
- oogopslag
- stem
- houding
- gedrag.
→ Het is om die reden dat bv de stewardess is getraind om ten allen tijde rustig en vriendelijk te blijven en dat uit te stralen.
Dat dit autonoom zenuwstelsel vanaf het allerprilste moment van ons bestaan continu aanstaat om ons te beschermen en in leven te houden, dat het werkt op een diep en onbewust niveau en dat ons denken er totaal niet bij betrokken is...
Ik ben er van onder de indruk! Daarom ga ik nog even door want er is nog veel meer interessants over te vertellen...
Het systeem scant ook de ’tijgers in ons hoofd’
Onze voorouders moesten in de oertijd voortdurend vluchten, vechten of bevriezen (net doen of ze dood waren) om te overleven.
Prima dus dat ze signalen van naderend gevaar kregen van het zenuwstelsel als er een tijger in de buurt was.
Op de ‘tijgers in ons hoofd’ reageert het systeem nog steeds precies zo!
En dit is belangrijk om te weten!
Want wanneer we vandaag de dag in een situatie zijn zoals hierboven beschreven (de eerste keer ergens aankomen) zeggen we dat we ‘de kat uit de boom kijken’ of dat het een beetje ongemakkelijk voelt.
We noemen het niet onveilig en dat is het in de meeste gevallen ook niet.
Ons autonoom zenuwstelsel maakt geen onderscheid tussen onveilig en ongemakkelijk, of tussen veilig en fijn.
Bij een gevoel van veiligheid zorgt het voor prettige stoffen:
- endorfine of dopamine (die een gevoel van ontspanning en geluk geven)
Bij een gevoel van onveiligheid produceert het stoffen als:
- cortisol en adrenaline (die een gevoel van spanning in ons lichaam geven)
Dit weten maakt dat je meer grip hebt op spanning in je leven.
EVEN VOOR DE VOLLEDIGHEID:
Het complete zenuwstelsel is een groot systeem en is verspreid door het hele lichaam zoals we zien op de illustratie.
Grofweg gezien bestaat het uit twee delen:
- het centrale
- het perifere
Het perifere deel is ook weer opgedeeld in twee onderdelen, het somatische en:
het autonome stelsel.
Ben je ook geïnteresseerd in de andere delen, dan kun je o.a op deze website meer informatie vinden.
2. HIËRARCHIE
De drie staten waar het zenuwstelsel ons doorheen laat gaan aan de hand van de signalen die het oppikt uit ons innerlijk en onze omgeving:
Nervus Vagus, ventrale baan: loopt langs de buikkant en is het jongste deel. In deze staat zijn we in verbinding met onszelf en anderen. We voelen balans, ontspanning, rust en veiligheid. Het is ons ‘rempedaal’.
De Sympathicus: in het midden van het ruggenmerg. Het reageert op signalen van gevaar (dit voelt niet fijn) en mobiliseert ons om te vechten of te vluchten. We zijn alert, er wordt adrenaline aangemaakt, de hartslag en bloeddruk verhogen en de spijsvertering vertraagt. Het is ons ‘gaspedaal’.
Nervus Vagus, dorsale baan: loopt langs de rugkant en is het oudste deel. Het reageert op signalen van extreem gevaar (ik kan dit niet aan). Het haalt ons uit verbinding en uit bewustzijn. We zijn op onszelf, in rust en herstel wanneer we veilig zijn. Bij onveiligheid: in een staat van inzinking (bevriezen/verdwijnen).
De ventrale baan in de Nervus Vagus is onze thuisbasis maar hier zijn we niet de hele tijd.
Als we goed functioneren gaan we door alle drie de staten heen gedurende de dag.
Van de ene naar de andere en weer terug. Altijd via de sympathicus terug naar boven of via de sympathicus afdalend naar beneden
Een voorbeeld van hoe we onbewust door die staten gaan:
Je komt thuis na een fijne dag op het werk, je bent veilig. Je bent in de ventrale staat.
’s Avonds ga je naar een workshop met een leuke collega. Maar als je daar voor de deur staat belt je collega af. Ze voelt zich niet lekker. Je wordt onzeker en twijfelt. Je vind het nooit leuk om ergens alleen naar binnen te gaan waar je waarschijnlijk niemand kent. Je bent alert en voelt wat spanning in je lijf. Je bent in de sympathische staat.
Dan komen de ‘verhalen’ in je hoofd, de minder leuke ervaringen van ergens alleen zijn. Je had er zoveel zin in en baalt ervan dat je collega op het laatste moment afzegt want nu kan jij ook niet. Je voelt teleurstelling en frustratie. Je loopt terug naar de auto. Je bent in de dorsale staat.
Terwijl je wegrijdt komt toevallig je lievelingsliedje voorbij op de radio en daar word je altijd meteen vrolijk van. Al snel denk je ‘ik ga wel want ik heb er hartstikke zin in en ik kan dat. Is er niks aan dan ga ik gewoon weer weg’. Je bent terug in de sympathische staat.
Aangekomen zie je meteen een aantal leuke bekenden, zij komen met een vrolijke lach naar je toe en zeggen ‘wat leuk dat je er ook bent, kom je bij ons zitten?’.
Je bent blij dat je bent gegaan. Je bent weer in de ventrale staat.
Prima toch, wat is daar zo bijzonder aan? zou je misschien kunnen denken en dat snap ik. Want wanneer het goed met je gaat en je prima functioneert in het leven dan is dit niet zo spectaculair.
Maar het gaat niet een leven lang altijd goed
En het gaat niet met iedereen goed. Veel mensen lijden en zijn bang, boos, eenzaam, ervaren stress of hebben een burn-out.
Hun zenuwstelsel is ontregeld.
Zij blijven ‘vastzitten’ in de vechten, vluchten of bevriezen staat.
Emoties en fysieke ervaringen zijn sterk met elkaar verbonden vanuit het perspectief van het autonome zenuwstelsel
Je kent bijvoorbeeld (één van) deze signalen in je lichaam wel:
- opgetrokken schouders
- gefronst voorhoofd
- hoge ademhaling
- hartkloppingen
- spijsverteringsproblemen
- strak gevoel om je middenrif
- pijnlijke rugspieren
- slapeloosheid
HET VERHAAL OVER HOE WE ONS VOELEN
Het verhaal is wat we dénken over hoe we ons voelen. Dat komt ná de staat waarin het zenuwstelsel ons brengt.
Leren luisteren naar onze gedachten en emoties is dus essentieel.
→ We kunnen leren ons af te vragen bij spanning: ‘Welk verhaal komt nu naar boven, en klopt dat? Kunnen we het verhaal aanpassen of loslaten?
🌱 Soms kan ik te lang in de dorsale baan zitten, lekker veilig in m’n eigen bubbel.
Zo voelt dat. Ik realiseer me dat het te lang duurt wanneer ik me minder goed ga voelen. Dan trek ik mijn wandelschoenen en jas aan en ga naar buiten. Ik voel me daarna altijd beter.
Ik heb lange periodes van freeze gekend. Dat voelde als verdwijnen en dat is het ook volgens de Polyvagaal Theorie weet ik inmiddels. Maar nu ik dit weet, ga ik het zover niet meer laten komen.
Hoe het voelt om in de ‘freeze-stand’ te zijn:
Dat bevroren gevoel lijkt op vroeger wanneer je maar niet gevonden werd bij verstoppertje spelen. Dan zat je heel lang alleen in je schuilplaats. Je haalde nauwelijks adem en maakte geen geluid maar je dacht dat niemand je ooit nog zou vinden.
Deze dingen terugkijkend leren begrijpen maakt het thema boeiend. Als je begrijpt hoe het werkt en je eigen zenuwstelsel leert kennen, draagt dat bij aan je welzijn en levenslust én dus aan ontspanning in de wereld!
Lopen in de natuur of een goed gesprek met een vriendin kalmeert mijn zenuwstelsel, net als mooie muziek, yoga en meditatie.
Wat werkt voor jou, en hoe, waar en met wie? Laat het gerust weten in de reacties. We werken samen aan een kalmere wereld ♡
→ Deze animatie laat heel mooi en duidelijk zien waar het hier over gaat.
DIE BEROEMDE NERVUS VAGUS
Voor ontspanning en een betere spierfunctie hebben we dus de nervus vagus nodig. De Latijnse naam nervus vagus betekent zwerver. Hij beweegt in twee richtingen vanuit zijn oorsprong in de hersenstam. Eén naar beneden, door de longen, het hart, het diafragma en de maag en één omhoog door de nek, keel, ogen en oren.
Je zou je er goed een boom bij kunnen voorstellen.
The tree of life noemt Dr. Anita Phillips het dan ook in haar boek the garden within.
Zo legt zij dat uit:
Eén zenuwcel lijkt op een een kiemplantje aan de onderkant (zie illustratie).
We spiegelen de natuur.
We hebben een innerlijke tuin.
De ‘levensboom’ is geplant in ons hart. Het heelt en kalmeert ons..
Uit het scheppingsverhaal in Genesis 2:
“Er is een tuin geplant in het oosten van Eden.
Een rivier stroomde door de tuin en splitste zich op in vier delen”(Onze aorta komt uit het hart en splitst zich op in de vier belangrijkste aders).
Emoties & Contact
Emoties zijn de bodem van onze innerlijke tuin staat in het boek. Ze voeden onze gedachten.
Hoop bv begint altijd met een gevoel en is als water voor de bodem. Als we de hoop verliezen en uit contact met anderen gaan of niemand meer kunnen bereiken, komen we in de vechten of vluchten-modus.
Er zijn zoveel boze mensen. Ze zijn in actieve afweer. En als hen dat niets oplevert regelt het oerinstinct dat ze uitschakelen, uit contact gaan en in isolatie.
Ons oerinstinct, dat ons altijd alleen maar wil beschermen, doet dit als reactie op ondragelijk lijden..’
3. CO-REGULATIE
Dr. Vivek Murthy schrijft in zijn boek Together over het belang van sociale verbindingen en hoe we de wereldwijde epidemie die eenzaamheid heet ermee kunnen bestrijden.
De kracht van contact en sociale verbondenheid (dat is co-regulatie)
Contact maken met anderen en praten over hoe je je voelt met iemand die je vertrouwt helpt altijd omdat het ons gevoel van veiligheid en verbonden zijn versterkt.
We zijn geprogrammeerd om te verbinden
Emoties en gedrag worden bijgestuurd in onderling contact. Afstemming met iemand die zich in de ventrale staat van veiligheid en rust bevindt, kan ervoor zorgen dat het zenuwstelsel van de ander daardoor beïnvloed wordt en dat er ontspanning komt.
Het is een wezenlijk onderdeel van overleving. We doen het samen!
Alle mensen hebben contact nodig, ook fysiek contact!
We hebben allemaal behoefte aan veilige contacten! Een goede 20 seconden knuffel wordt beloond met een dosis oxytocine dat vrijkomt in het lichaam. Niet voor niks het knuffelhormoon genoemd.
Allemaal betekent niemand uitgezonderd.
OOK BABY’S
Als een baby geen respons krijgt van de ouder kan hij uiteindelijk daaraan zelfs overlijden.
OOK GESLOTEN MENSEN
De mensen die we herkennen aan hun afgesloten houding, de muur om hun hart en lijf. Die niets willen horen over verbinding en kwetsbaar zijn.
OOK BOZE MENSEN
De mensen die met de kracht van boosheid hun angst en verdriet beschermen.
OOK MENSEN DIE UIT CONTACT ZIJN GEGAAN
De mensen die uit contact zijn gegaan en in eenzaamheid hun tijd uitzitten.
WAT KUNNEN WE DOEN?
Dr. Phillips zegt: ‘Wij kunnen een veilige plek zijn voor bange, eenzame of boze mensen. We kunnen onze eigen angst en ons eigen verdriet laten zien in plaats van zeggen wat ze moeten doen. Daarvoor moeten we wel zelf in balans zijn.
Dus is het belangrijk om goed op onze innerlijke levensboom te passen’.
'Niet alleen de angst is besmettelijk maar ook de rust en de vrede'
Dietrich Bonhoeffer (verzetsstrijder, 1906-1945)
Andere bronnen:
Als je dit artikel waardevol vindt kun je helpen deze boodschap te verspreiden door het te delen via de social media knoppen rechts. Alvast dank daarvoor!
Wees de eerste om te reageren